Η αξιοποίηση της βιομάζας περιβαλλοντική ευθύνη και υποχρέωση και εξαιρετική ευκαιρία ανασυγκρότησης
Του Αντώνιου. Ε. Γερασίμου Μηχ/γος – Ηλεκ/γος Μηχ. ΕΜΠ – MSc Πρόεδρος ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ
Τι είναι βιομάζα
Ως βιομάζα ορίζεται η ύλη που έχει βιολογική (οργανική) προέλευση. Πρακτικά περιλαμβάνεται σε αυτήν οποιοδήποτε υλικό προέρχεται άμεσα ή έμμεσα από τον φυτικό κόσμο.
Πιο συγκεκριμένα, με τον όρο βιομάζα εννοούμε τα φυτικά και δασικά υπολείμματα (καυσόξυλα, κλαδοδέματα, άχυρα, πριονίδια, ελαιοπυρήνες, κουκούτσια), τα ζωικά απόβλητα (κοπριά, άχρηστα αλιεύματα), τα φυτά που καλλιεργούνται στις ενεργειακές φυτείες για να χρησιμοποιηθούν ως πηγή ενέργειας, καθώς επίσης και τα αστικά απορρίμματα και τα υπολείμματα της βιομηχανίας τροφίμων, της αγροτικής βιομηχανίας και το βιοαποικοδομήσιμο κλάσμα των αστικών απορριμμάτων.
Πλεονεκτήματα Ιδιαίτερα στο σημερινό κοινωνικό-οικονομικό πλαίσιο που έχει διαμορφωθεί, τα πλεονεκτήματα που συνοδεύουν την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας είναι ακόμα πιο επίκαιρα, καθώς μπορούν να δράσουν καταλυτικά για τη βελτίωση πολλών και διαφορετικών τομέων της κοινωνίας και της οικονομίας της χώρας.
Περιβαλλοντικά οφέλη
Μείωση των εκπομπών αερίων του θερμοκηπίου. Σε όλο τον κόσμο η ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας θεωρείται ότι δεν επιβαρύνει το περιβάλλον, καθώς το διοξείδιο του άνθρακα που εκλύεται από την καύση της βιομάζας είναι αυτό που είχε αρχικά απορροφηθεί για την ανάπτυξή της.
Στην περίπτωση, δε, που συνδυαστεί με τεχνολογίες αποθήκευσης καυσαερίων (CCS-Carbon Capture & Storage) τότε το ισοζύγιο διοξειδίου του άνθρακα είναι αρνητικό (η μόνη ΑΠΕ που μπορεί να το καταφέρει αυτό). Βιώσιμη διαχείριση των δασών. Η χρήση και η κατανάλωση δασικής βιομάζας όχι μόνο δεν ζημιώνει τα δάση αλλά, αντιθέτως, όταν γίνεται στα πλαίσια της ορθολογικής διαχείρισής τους, βοηθά στην επέκταση των δασών, ενώ η συλλογή δασικών υπολειμμάτων προστατεύει από την εκδήλωση πυρκαγιών.
Αποφυγή απόρριψης στερεών υπολειμμάτων (π.χ. κλαδεμάτων) και υγρών αποβλήτων (π.χ. τυροκομείων, σφαγείων, κατσίγαρος κ.λπ.) σε περιβαλλοντικά ευαίσθητους αποδέκτες με εύλογες θετικές συνέπειες στα οικοσυστήματα και σε οικονομικό επίπεδο (π.χ. στον τουρισμό)
Οικονομικά Οφέλη
Ενίσχυση της ενεργειακής ανεξαρτησίας της χώρας και βελτίωση του εμπορικού ισοζυγίου μέσω της μείωσης εισαγωγών ορυκτών καυσίμων. Τόνωση της Περιφερειακής Ανάπτυξης μέσω της υλοποίησης επενδύσεων στην ύπαιθρο σε περιοχές με πολύ χαμηλούς δείκτες απασχόλησης και ανάπτυξης. Ενίσχυση της οικονομικής δραστηριότητας μικρομεσαίων επιχειρήσεων και τόνωση της εγχώριας βιομηχανίας, αλλά και λαμπρό πεδίο δραστηριοτήτων για τους Γεωργικούς και Δασικούς Συνεταιρισμούς.
Προσφορά φθηνής θερμότητας σε οικιακούς καταναλωτές και βιομηχανίες, μέσω ανάπτυξης της συμπαραγωγής ηλεκτρισμού και θερμότητας με βιομάζα. Δημιουργία πολλών χιλιάδων θέσεων παραγωγικής απασχόλησης στον αγροτικό πληθυσμό, μέσω εναλλακτικών καλλιέργειών με συμβολαιακή γεωργία, που θα δίνουν εισόδημα στην ύπαιθρο.
Είναι ενδεικτικό ότι σε επίπεδο Ε.Ε. η βιομάζα συνδέεται με τη δημιουργία των περισσότέρων θέσεων εργασίας από κάθε άλλη ΑΠΕ, με ποσοστό που αντιστοιχεί στο 40% επί του συνόλου των θέσεων εργασίας στις ΑΠΕ. Συνεισφορά στην αποκεντρωμένη παραγωγή ηλεκτρισμού (οι μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με βιομάζα είναι μονάδες «βάσης»), μείωση στις απώλειες μεταφοράς και διανομής, ενίσχυση της ευστάθειας του δικτύου μεταφοράς.
Το Eυρωπαϊκόstatus
Τα επίσημα στοιχεία των Ευρωπαϊκών Φορέων που παρακολουθούν την εξέλιξη των ΑΠΕ στην ΕΕ είναι ενδεικτικά της μεγάλης σημασίας που έχει η βιομάζα στο ενεργειακό μίγμα της Ευρώπης: -Σχεδόν το 20% της ανανεώσιμης ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. πρόερχεται από την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας (κυρίως από μονάδες συμπαραγωγής)
-Σχεδόν το 90% της ανανεώσιμης θερμικής ενέργειας στην Ε.Ε. προέρχεται από την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας – Οι θέσεις εργασίας στην Ε.Ε. που σχετίζονται με την ενεργειακή αξιοποίηση της βιομάζας αντιστοιχούν στο 40% όλων των θέσεων εργασίας από ΑΠΕ (490.000 θέσεις εργασίας) Η Ε.Ε. εισήγαγε περισσότερους από 6.000.000 τόνους pellet βιομάζας, το 2012, για να καλύψει τις ανάγκες της σε θέρμανση και ηλεκτρική ενέργεια. Η ηλεκτροπαραγωγή από στερεή βιομάζα στην ΕΕ ξεπέρασε τις 81.000 GWh το 2013. – Περισσότερες από 14.000 μονάδες παραγωγής βιοαερίου είναι εγκατεστημένες στην Ε.Ε. το 2014, με τη συνολική ισχύ τους να υπερβαίνει τα 7,4GWe.
Η Ελληνικήπραγματικότητα Την περίοδο 2009-2014, με τη σημαντική συνεισφορά της ΕΛ.Ε.Α.ΒΙΟΜ μέσω εντατικών προσπαθειών και τεχνικά τεκμηριωμένων προτάσεων, υπήρξε κατακόρυφη βελτίωση του επιχειρηματικού κλίματος για τον κλάδο της βιοενέργειας χάρη στις ενέργειες του Συνδέσμου σε επίπεδο νομοθεσίας και κινήτρων, όπως ενδεικτικά: – Η σημαντική αύξηση της τιμής παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα και η ορθολογικοποίηση της διαδικασίας αδειοδότησης έργων βιομάζας μέσω του Ν.3851/2010. – Η εξασφάλιση σημαντικού μεριδίου της βιομάζας στο εθνικό μίγμα ηλεκτροπαραγωγής (Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τις ΑΠΕ βάσει της Κοινοτικής Οδηγίας 2009/28/ EC όπως ενημερώθηκε βάσει της ΥΑ A.Y./Φ1/οικ.19598 της 01.10.2010).
Με την εν λόγω ΥΑ, το όριο εγκατεστημένης ισχύος για τη βιομάζα έχει οριστεί στα 200 MW έως το 2014 και 350MW έως το 2020. – Η απελευθέρωση των αγορών Αττικής και Θεσσαλονίκης για τη χρήση στερεών βιοκαυσίμων για θέρμανση, μία σημαντική προϋπόθεση για να επιτύχουμε τους εθνικούς μας στόχους σε θέρμανση. Η Ελλάδα, όπως και σε πολλούς άλλους τομείς δυστυχώς, έχει καθυστερήσει σημαντικά και στην αξιοποίηση του πλούσιου δυναμικού βιομάζας που διαθέτει. Εκτιμάται ότι η αξιοποίηση της τεχνικά εκμεταλλεύσιμης βιομάζας θα μπορούσε να ικανοποιήσει το 1/4 των συνολικών αναγκών ηλεκτροδότησης της χώρας. Βιοαέριο: Υπολογίζεται ότι μονάδες βιοαερίου ισχύος περί τα 50 MW, που σχετίζονται κυρίως με τη λειτουργία ΧΥΤΑ ή Κέντρων Επεξεργασίας Λυμάτων βρίσκονται σε λειτουργία σήμερα.
Υγρά Βιοκαύσιμα: Η Ελλάδα είναι από τις ελάχιστες χώρες της Ε.Ε. που δεν παράγεται βιοαιθανόλη, ενώ ακόμα και οι ποσότητες βιοντίζελ που παράγονται αφορούν πρώτης γενιάς βιοκαύσιμο. Στερεή Βιομάζα: Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι δεν υπάρχει στη χώρα μας καθόλου παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από στερεή βιομάζα – φαινόμενο που απαντάται μόνο σε 5 από τα 28 μέλη της ΕΕ. Εκτός τη συμβατικής καύσης της στερεής βιομάζας, τεχνολογίες πολύ περισσότερο αποδοτικές ενεργειακά και περιβαλλοντικά, όπως είναι η αεριοποίηση της βιομάζας και η ενεργειακή αξιοποίηση του παραγόμενου syngas, βρίσκονται επίσης σε εμβρυακή κατάσταση στη χώρα μας.
Πέλετ: Με δυναμικότητα που ξεπερνά τους 130.000 τόνους/έτος αλλά πραγματική παραγωγή το 2012 ίση με περίπου 35.000 τόνους, γίνεται φανερό πως υπάρχουν οι προϋποθέσεις για την περαιτέρω διείσδυση των pellet στο ενεργειακό μίγμα της χώρας. Προηγμένα συνθετικά καύσιμα (Advanced synthetic fuels-Fischer Tropsch fuels): Η μετατροπή της βιομάζας σε συνθετικά καύσιμα (renewable diesel), αν και σχετικά νέα ως τεχνολογία, έχει αντλήσει με ταχύτατους ρυθμούς μεγάλο μέρος της ερευνητικής δραστηριότητας πανευρωπαικά, και θεωρείται το επόμενο μεγάλο στοίχημα για την βιομάζα τα προσεχή 10 χρόνια.
Οι έρευνες έχουν δείξει ότι η χρήση τέτοιων καυσίμων στους συμβατικούς κινητήρες diesel μειώνει τις εκπομπές ρύπων (σε σχέση με το συμβατικό diesel), βελτιώνοντας την ποιότητα του αέρα, ιδίως στα μεγάλα αστικά κέντρα. Αν και στην Ε.Ε. υπάρχουν ήδη πιλοτικές μονάδες που λειτουργούν και εξετάζουν την βελτιστοποίηση των συνθετικών καυσίμων, στην Ελλάδα ακόμα και η ερευνητική δραστηριότητα είναι πάρα πολύ μικρή (π.χ. στο ΕΜΠ , στη Σχολή Χημικών Μηχανικών, από του κ.κ. Λυμπεράτο, Κούκιο, κ.ά.) Απαιτούμενεςενέργειεςγιατηνανάπτυξητης βιομάζας – Προσαρμογή ΦΠΑ σε όλα τα προϊόντα στερεής βιομάζας (συμπεριλαμβανομένων pellets και μπρικετών) στα επίπεδα του 13% από 23% που ισχύει σήμερα λόγω λανθασμένης μετάφρασης των pellets ως «τροχίσκοι».
Σημειωτέον ότι για τα αναπεξέργαστα προϊόντα ξυλώδους βιομάζας (π.χ. καυσόξυλα), καθώς και τα τυποποιημένα προϊόντα φυτικής προέλευσης (π.χ. χύμα πυρηνόξυλο και μπρικέτες και pellets πυρηνόξυλου ή παραπροϊόντων ελαιοπαραγωγής) ισχύει ορθώς ο ΦΠΑ στα επίπεδα του 13%, οπότε επιβάλλεται η εναρμόνιση όλων ανεξαιρέτως των προϊόντων βιομάζας (ξυλώδους και φυτικής) στα επίπεδα του 13% και για λόγους ορθής λειτουργίας της αγοράς. – Επιχορήγηση μετατροπής ή αντικατάστασης καυστήρων πετρελαίου από πιστοποιημένα συστήματα καυστήρα-λέβητα πέλλετ για τις περιοχές που δεν διαθέτουν ενεργό δίκτυο φυσικού αερίου, κατά τα πρότυπα του Κινήτρου Θέρμανσης από Ανανεώσιμες Ύλες (Renewable Heating Incentive – RHI) που ισχύει σε ευρωπαϊκές χώρες, π.χ. Ηνωμένο Βασίλειο, Ιταλία, κ.α. – Αναγνώριση επίσημων φορέων – εργαστηρίων πιστοποίησης στερεών βιοκαυσίμων, σε συνεργασία πιθανά με ΥΠΑΠΕΝ, ΚΑΠΕ, ΙΤΕΣΚ, ΕΛΕΑΒΙΟΜ και Πολυτεχνεία – Σχολές ειδικοτήτων ξύλου (π.χ. ΤΕΙ Λάρισας – Παράρτημα Καρδίτσας) και τεχνολογίας καυστήρων (π.χ. ΕΜΠ – Τομέας Θερμότητας και Εργαστήριο Ατμοκινητήρων και Λεβήτων) που να εφαρμόζουν ελέγχους, μετρήσεις και πιστοποιήσεις προϊόντων βιομάζας και συσκευών). – Δημιουργία επίσημου Μητρώου Παραγωγών και Μητρώου Εμπόρων Στερεών Βιοκαυσίμων με ανάρτηση στις ιστοσελίδες ΥΠΑΝ και ΕΛΕΑΒΙΟΜ (π.χ. κατά τα πρότυπα του Μητρώου Ενεργειακών Επιθεωρητών) και καθιέρωση φορέα συστηματικών ελέγχων. – Ηλεκτροπαραγωγή από βιομάζα: Άμεση άρση των ανώτατων ορίων ισχύος που έχουν τεθεί από τον Ν.4254/2014 (New Deal) στην ηλεκτροπαραγωγή από βιομάζα και βιοαέριο (40 & 50MW αντίστοιχα). Επανάφορα ορίου/επιδιωκόμενου στόχου ισχύος στα 350 MW μέχρι το 2020, όπως ορίζεται στην ΥΑ ΑΥ.Φ1.οικ19598/2010 (εναρμόνιση με οδηγίες ΕΕ). – Τιμολόγηση ηλεκτρικής ενέργειας από βιομάζα: Η βιομάζα δεν ευθύνεται ούτε κατ΄ελάχιστο στο πρόβλημα που δημιουργήθηκε με το έλλειμμα του ΛΑΓΗΕ, το οποίο επιδίωξε να επιλύσει η Πολιτεία με το New Deal.
Κατά συνέπεια, η αντιαναπτυξιακή μείωση της τιμής της ταρίφας της πωλούμενης ενέργειας από βιομάζα που επιβλήθηκε με το New Deal πρέπει να καταργηθεί και να επανέλθει η τιμή πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας στα ποσά που αναφέρονται στον Ν.3851/2010. – Αυστηρή εφαρμογή της υφιστάμενης περιβαλλοντικής νομοθεσίας για την ορθή διαχείριση υπολειμμάτων φυτικής ή ζωικής παραγωγής, ώστε, οι πρώτες ύλες βιομάζας που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για την παραγωγή πολύτιμης ενέργειας να μην καταλήγουν σε διάφορους ακατάλληλους αποδέκτες, υποβαθμιζοντάς τους και επισύροντας μεγάλα πρόστιμα από την ΕΕ προς την χώρα μας. – Ενίσχυση της εγχώριας έρευνας για την ανάπτυξη συνθετικών καυσίμων από πηγές βιομάζας (π.χ. αγροτικά υπολείμματα, λυμματολάσπη) ώστε να δημιουργηθεί μακροπρόθεσμα ελληνικό know-how ικανό να μετατρέψει τα αποτελέσματα των ερευνών σε νέες επενδύσεις με μεγάλη προστιθέμενη αξία για την ελληνική οικονομία.
Η πλήρης αξιοποίηση των δυνατοτήτων που προσφέρει ο κλάδος της βιομάζας για τη χώρα μας, δεν αποτελεί μόνο περιβαλλοντική ευθύνη και υποχρέωση, αλλά και μια εξαιρετική ευκαιρία ανασυγκρότησης του οικονομικού μοντέλου ανάπτυξης της αγροτικής, και όχι μόνο, οικονομίας.
Δείτε το άρθρο εδώ: MaritimeIntelligence_issue21_Nov15
Πρόσφατα σχόλια